Archive for

Trump’un Paylaşılmış Psikozu

Söyleşi yapılan Bandy X. Lee, Dünya Ruh Sağlığı İttifakı’nın (World Mental Health Coalition) başkanı. Psikiyatristler The Dangerous Case of Donald Trump: 27 Psychiatrist and Mental Health Experts Assess a President (Tehlikeli Donald Trump Vakası: 27 Psikiyatrist ve Ruh Sağlığı Uzmanı Bir Başkanı Değerlendiriyor) kitabını Lee’nin öncülüğünde yazmışlar. Yazarlar Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Goldwater kuralı olarak bilinen 1970’lerdeki kılavuzun değiştirilmiş halini reddediyorlar. Bu kural, psikiyatristleri şahsen muayene etmedikleri kamusal şahsiyetler hakkında profesyonel görüş bildirmekten caydırıyor. Onlar da Nazizm’e tepki olarak oluşturulan Ceneve Bildirgesi’ne gönderme yapıyorlar.

Lee yakın zamanda Profile a Nation: Trump’s Mind, America’s Soul (Bir Ulusun Profili: Trump’un Aklı, Amerika’nın Ruhu) kitabını yazdı. Arka planda bütün olarak ülkenin ve Trump destekçilerinin yer aldığı psikolojik bir başkan değerlendirmesi.

9 Ocak’ta da Lee ve meslektaşları Trump’un hemen görevden alınmasını talep eden bir bildiri yayımladılar.

İnsanları Trump’a çeken nedir? Destekçilerinin animus’u, itici gücü nedir?

• Başlıca iki duygusal güç: narsistik sembiyoz ve paylaşılmış psikoz. Narsistik sembiyoz önder-izleyici ilişkisini mıknatıs gibi çekici kılan gelişimsel yaralanmalara işaret eder. Benlik-değerindeki içsel eksikliği telafi etmek için aşırı övgüye aç olan önder büyüklenmeci tümgüçlüğünü yansıtırken, toplumsal baskıyla ya da gelişimsel yaralarla muhtaç hale getirilmiş olan izleyiciler bir ebeveyn figürüne ihtiyaç duyarlar. Böyle yaralı kişilere iktidar pozisyonu verildiğinde, kitlede bir “anahtar-kilit” ilişkisi yaratan benzer patolojiler doğururlar.
• “Paylaşılmış psikoz” (folie a millions: milyonların deliliği) ulusal düzeyde olduğunda, sıradan grup psikolojisinin ötesinde giden ciddi semptomların bulaşarak yayılma halini anlatır. Çok semptomlu bir kişi etkili bir konuma getirilirse, bu kişinin semptomları nüfusun içinde duygusal bağlar aracılığıyla yayılır, varolan patolojileri çoğaltır ve önceden sağlıklı olan kişilerde bile hezeyanları, paranoyayı ve şiddet eğilimini tetikler. Tedavi, maruziyeti ortadan kaldırmaktır.

Trump’un kendisi neden şiddete ve yıkıma doğru kaymış gibi görünüyor? 

• Ruhsal arazlar suçlu aklıyla birleştiğinde insanlar tek başlarına olduklarından daha tehlikeli olabilirler. İnsan sevgiye sahip olamazsa, saygı görmek ister. Saygı olmadığında da korkuya başvurur. Trump bugün dayanılmaz bir saygı yitimi yaşıyor: Seçim yenilgisiyle ulus tarafından reddedildi. Şiddet iktidarsızlık, yetersizlik ve gerçek bir üretkenlik eksikliği hislerini telafi etmeye yardımcı olur.

Trump’un gerçekten hezeyanlı ya da psikotik davranış sergilediğini düşünüyor musunuz? Yoksa, sadede iktidarını korumak için utanmazca çabalayan bir otokrat gibi mi davranıyor?

• Bu ikisinin de olduğuna inanıyorum. Aşırı narsizmi demokrasinin gerektirdiği gibi diğer insanlarla eşit olmasına olanak vermediğinden, kesinlikle otokatik bir eğilimi var. [Fakat] birincisi, Trump hezeyanlarına gerçekten inanıyor. İkincisi, dünyayı istediği gibi görmesine engel olan gerçekliklere son derece tahammülsüzlüğüyle kendini gösteren duygusal kırılganlığı onu psikotik çalkantılara hazır hale getiriyor. Üçüncüsü, kamusal kayıtlarına bakılırsa, diğer insanlarla hezeyanlarını neredeyse doğrulayan sayısız görüşme yaptığı görünüyor. 

Destekçilerinin gösterdikleri nefret nereden geliyor? İyileşmeyi özendirmek için neler yapabiliriz?

• İzleyicilerinde mutlak değil ama göreli sosyoekonomik yoksunluktan kaynaklanan önemli psikolojik yaralar var. Büyük yaralanmalar, öfkeler ve yeniden nefrete yönlendirilebilir enerjiler var. Trump bunları toplayıp manipülasyon amacıyla kışkırttı. Yarattığı duygusal bağlar paylaşılmış psikozu kitlesel ölçekte kolaylaştırdı. Hazırladığımız koşulların doğal bir sonucu bu. İyileşmek için genel olarak üç adım öneriyorum: 1) Saldırgan failin (ağır semptomları olan etkili kişinin) uzaklaştırılması, 2) reklamcılıkta yaygın olan ama artık politikada da benimsenen düşünce kontrol sistemlerinin dağıtılması ve 3) ilk planda kolektif ruh sağlığının kötü olmasına neden olan sosyoekonomik şartların düzeltilmesi.

Onun başkanlıktan sonra ne yapacağını düşünüyorsunuz?

• Başkanı, izleyicilerini ve ulusu izole olarak değil, bir ekoloji olarak düşünmemiz gerekir. O nedenle, başkanlıktan sonra ne yapacağı büyük ölçüde bize bağlı. Gölge başkanlık kurmak gibi ulus için yıkıcı olabilecek bir takım sonuçlar elde etmesini önlemek için aktif müdahale etmemiz gerekir. Sınır tanımayacaktır, o yüzden görevden alınıp kovuşturulmalıdır. Onun artık bir önder değil, bir izleyici olduğunu unutmamalıyız ve onun kendisine içeriden koyamadığı sınırlamaları bizim dışarıdan koymamız gerekir.

Destekçilerine ne olacağını düşünüyorsunuz?

• Durumu uygun bir şekilde halledebilirsek, epey bir düş kırıklığı ve travma ortaya çıkacaktır. Bu iyi bir şey; anormal bir duruma karşı sağlıklı tepkiler… İyileşme için duygusal destek sağlamalıyız. Ait olma ve saygı görme da dahil, toplulukların desteği de bunlar arasındadır. Kült üyeleri ve istismar kurbanları çoğu zaman ilişkiye duygusal olarak bağlıdırlar, kendilerine verilen zararı göremezler. Bir süreden sonra aldatmanın büyüklüğü kendi acı ve düş kırıklıklarına karşı korunmalarıyla el ele gider. Bu, gerçeği görmekten kaçınmalarına neden olur. Tehlike, bir başka patolojik figürün çıkıp onları yanlış bir “çözüm”le cezbetmesidir. 

Gelecekteki ayaklanma girişimlerini ya da şiddet hareketlerini nasıl önleyebiliriz?

• Şiddet uzun bir sürecin son ürünüdür, bu yüzden de önlemek çok önemlidir. Yapısal şiddet ya da eşitsizlik, davranışsal şiddetin en güçlü uyarıcısıdır. Ekonomik, ırksal ve cinsiyetle ilgili tüm biçimleriyle eşitsizliğin azaltılması şiddetin önlenmesine yardım edecektir. Önlemenin etkili olması için, bilgi ve derin anlayışın gözden kaçmaması gerekir, böylece pandemide olduğu gibi, neyin geliyor olduğunu öngörebiliriz. Trump döneminde esas olarak etik kılavuzların politik nedenlerle çarpıtılması yoluyla ruh sağlığı profesyonelerinin suskunuğu, bana göre ulusun bu başkanlığın tehlikelerini anlama, öngörme ve önleme de yetersiz kalması bakımından katastrofik oldu.

Trump’u desteklemeyen fakat hayatlarında onu destekleyen kişiler ya da “mini-Trumplar” olan insanlar için ne önerirsiniz?

• Trump ile destekçileri arasındaki ilişki istismara dönük bir ilişki olduğundan, bu çok zor. Aklınızı istismarcıya rehin verdiğinizde, artık bu olguları sunmak ya da mantığa başvurmakla ilgisiz bir konu haline gelir. Trump’un iktitardan ve nüfuz alanından çıkarılması kendi başına iyileştirici olacaktır. Fakat öncelikle destekçilerinin inançlarını yüzleştirmeyi önermiyorum, çünkü bu sadece direnci artıracaktır. İkincisi, amaç ikna etmek değil, onların hatalı inançlarına neden olan durumların değişmesi olmalıdır. Üçüncüsü, içlerinde hezeyanlı hikayeler barındıran insanlar bu hikayelerinin yanlış olduğunu reddetme çabalarıyla gerçekliği ezip geçmeye eğiliminde olduklarından kendi gücünü ve ruh sağlığını korumak gerekir. Mimi-Trumplara gelince… her şeyden önce katı sınırlar koymak, teması kısıtlamak, hatta mümkünse ilişkiyi bırakmak önemlidir. Ben şiddet eğilimi olan kişileri tedavi etmekte uzmanlaştığımdan, onları tedavi etmek için yapılabilecek bir şeyler olduğuna her zaman inanırım, fakat mecbur kalmadıkça nadiren tedaviye başvururlar.

Kaynak: Tanya Lewis. The “Shared Psychosis” of Donald Trump and His Loyalties. Scientific American, January 11, 2021. (Adli psikiyatrist Bandy X. Lee ile söyleşi.)