Başkalarının Zihinlerini Nasıl Biliriz?

Makalenin aslı: Adolphs R. How do we know the minds of others? Domain-specifity, simulation, and enactive social cognition. Brain Res 2006; 1079: 25-35

Giriş: Toplumsal Dünyaya Dair Model İnşasının Ötesi

Beyin, dışsal uyaranlardan gelen bir dizi duysal enformasyonu bu uyaranlarla etkileşime girecek şekilde uyarlanmış tepkilere dönüştürür. Bu dönüştürmenin mekanizmaları sistemler sinirbiliminin, davranışsal sinirbilimin ve bilişsel sinirbilimin ele almayı seçtikleri büyük sorudur. İlginç ve karmaşık olan hemen tüm davranışlarda uyaranın temsilinin basit bir şekilde motor temsile haritalanmadığı bellidir. Süreç daha çok yaratıcı ve -doğası bakımından- çıkarımsal (inferential) bir süreçtir.

Bu ayrımın en iyi gözlemlendiği yer, toplumsal açıdan önemli (socially relevant) uyaranlara yönelik davranışlardır. İnsanlar ve diğer hayvanlar toplumsal davranışlarına uyaranın ortaya çıktığı geniş bir uzamsal ve zamansal düzleme dayanarak yön verirler. Toplumsal uyaranların davranışlarla bağlantılandırılma biçimi son derece esnektir ve çoğu zaman epey öngörülemezdir. Ve bilhassa insanlar uyaranların ortaya çıkmasının çok ötesine giden çıkarımlarda da bulunurlar – hareketlerini gözlemledikleri kişilerin zihinleri ve bedenlerinde olup bitenlere dair çıkarımlar… 

Toplumsal bilişe olanak veren, başkalarının zihinsel durumlarını çıkarsama yeteneğimizi doğuran düzenekler süzücü (çevrede varolan bilgilerin elenmesi) olarak betimlenebilecek olan işlemlere ve en iyi tanımı yaratıcı (çevrede o haliyle bulunmayan bilgilerin üretilmesi) olan işlemlere bağlıdır. Toplumsal bilgileri, tercihen öne çıkmış (salient) olduğu farz edilen şeyleri işleyecek şekilde süzeriz ve ondan toplumsal dünyaya dair, tek başına duyumların bize sağlayabildiklerinin çok ötesine giden, zengin bir model inşa ederiz. Ancak, toplumsal bilgilerin üretilmesinde asıl işin beyinlerimizde görüldüğü düşüncesi aldatıcı olabilir. Bütün yaptığımız  pekala model inşası ve bilgi süzme olarak tanımlanabilir. Fakat bilişin üretken doğası sadece duysal enformasyonu alır almaz yaptığımız çıkarımlarla yönetilmez, ilk planda çevrede yeni bilgiler keşfetme olasılığı tarafından da yönlendirilir. Biz çevremizi araştırırız ve etkin bir şekilde sosyal enformasyon ararız – sosyal sinirbilimde tam olarak takdir edilmemiş ve ileri araştırmalar için verimli bir konudur bu. 

Devamını oku: Sinirbilim